سنسور PT100 یکی از دقیق‌ترین انواع حسگرهای دماست که بر اساس تغییر مقاومت فلز پلاتین در اثر حرارت عمل می‌کند. عدد ۱۰۰ در نام آن، بیانگر مقاومت ۱۰۰ اهم در دمای صفر درجه سانتی‌گراد است.
انواع سنسور PT100 و کاربرد هرکدام در صنعت
سنسور PT100 یکی از پرکاربردترین و دقیق‌ترین حسگرهای اندازه‌گیری دما در صنایع مختلف است. این سنسور از نوع RTD (مخفف Resistance Temperature Detector) بوده و بر اساس تغییر مقاومت فلز پلاتین در برابر دما عمل می‌کند. عدد ۱۰۰ در نام آن، نشان‌دهنده مقاومت ۱۰۰ اهم در دمای صفر درجه سانتی‌گراد است. همین ویژگی باعث شده PT100 به‌عنوان استاندارد جهانی برای سنجش دقیق دما شناخته شود.
در بازار صنعتی، PT100 در سه مدل اصلی دو‌سیمه، سه‌سیمه و چهار‌سیمه عرضه می‌شود. مدل دو‌سیمه ساده‌ترین نوع است و بیشتر برای محیط‌های کوچک یا سیستم‌هایی استفاده می‌شود که طول کابل کوتاه دارند. مدل سه‌سیمه، انتخاب استاندارد کارخانه‌ها و تاسیسات است، چون می‌تواند اثر مقاومت سیم را تا حد زیادی جبران کند. اما اگر دقت برای شما در حد صدم درجه اهمیت دارد، مدل چهار‌سیمه گزینه‌ی حرفه‌ای‌تری است؛ معمولاً در صنایع دارویی، آزمایشگاهی و کنترل دقیق فرآیند از آن استفاده می‌شود.
از نظر شکل فیزیکی، PT100 می‌تواند به‌صورت میله‌ای، رزوه‌ای، فلنج‌دار یا با کابل خروجی نسوز ساخته شود. بدنه‌های استیل ضدزنگ یا آلومینیومی و غلاف‌های سرامیکی از رایج‌ترین انتخاب‌ها هستند. در صنایعی مانند پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنایع غذایی، تزریق پلاستیک و سیستم‌های بخار، این سنسور نقش کلیدی در کنترل و ایمنی دما ایفا می‌کند.
در انتخاب نوع PT100 باید به چند عامل کلیدی توجه شود: محدوده دمای کاری، نوع سیگنال خروجی (مقاومتی یا ۴–۲۰ میلی‌آمپر)، جنس غلاف، نوع اتصال و میزان دقت مورد نیاز. مدل‌های دارای مبدل داخلی یا ترنسمیتر سرسنسور نیز گزینه‌ای حرفه‌ای‌تر هستند که خطای سیگنال را به حداقل می‌رسانند.
به‌طور خلاصه، تنوع در طراحی PT100 باعث شده این سنسور برای تمام سطوح کاربرد، از خطوط تولید صنعتی تا تجهیزات آزمایشگاهی، گزینه‌ای مطمئن و دقیق باشد.
خرید سنسور PT100 صنعتی با قیمت روز
در هر سیستم کنترل حرارتی، دقت اندازه‌گیری دما اهمیت بالایی دارد و همین‌جاست که سنسور PT100 نقش کلیدی خود را نشان می‌دهد. هنگام خرید سنسور PT100، باید به عوامل متعددی دقت کنید تا هم طول عمر تجهیز افزایش یابد و هم عملکرد سیستم بدون خطا باقی بماند.
سنسور PT100 صنعتی معمولاً در محیط‌هایی با دمای بین –۲۰۰ تا +۵۰۰ درجه سانتی‌گراد استفاده می‌شود. برای محیط‌هایی که دمای بالاتر یا فشار بیشتر دارند، مدل‌هایی با غلاف استیل مقاوم و کابل نسوز طراحی شده‌اند.
از نظر اتصالات، PT100 می‌تواند به‌صورت رزوه‌ای، فلنج‌دار یا با ترمینال خروجی نصب شود. انتخاب مدل مناسب به نوع دستگاه و محل نصب بستگی دارد؛ مثلاً در خطوط بخار از مدل فلنج‌دار استفاده می‌شود تا آب‌بندی دقیق‌تری ایجاد شود.
در زمان خرید، نوع سیم‌بندی نیز اهمیت زیادی دارد. مدل سه‌سیمه در بیشتر محیط‌های صنعتی بهترین انتخاب است، چون هم خطای سیم‌کشی را جبران می‌کند و هم هزینه‌ی بالایی ندارد. مدل چهار‌سیمه بیشتر برای سیستم‌هایی مناسب است که نیاز به کنترل دقیق در مقیاس تحقیقاتی دارند.
قیمت سنسور PT100 صنعتی با توجه به نوع کابل، جنس غلاف، کیفیت مقاومت پلاتین و برند تولیدکننده تعیین می‌شود. مدل‌هایی که از پلاتین خالص‌تر استفاده می‌کنند، خطای کمتری دارند اما گران‌تر هستند.
در بازار ایران، برندهای داخلی توانسته‌اند سنسورهایی تولید کنند که از نظر دقت و دوام با نمونه‌های خارجی رقابت می‌کنند.
پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، محدوده دمای کاری، نوع کنترلر و شرایط محیطی خط تولید خود را بررسی کنید. انتخاب سنسور PT100 متناسب با شرایط کاری نه‌تنها موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی می‌شود، بلکه دقت و ایمنی سیستم را نیز تضمین می‌کند.
قیمت سنسور PT100 سه سیم و چهار سیم در بازار ایران
تفاوت قیمت میان مدل‌های سه‌سیم و چهار‌سیم PT100 صرفاً به تعداد سیم محدود نمی‌شود؛ بلکه این تفاوت از دقت ساخت، نوع کابل، کیفیت غلاف و تلورانس مقاومت ناشی می‌شود. مدل سه‌سیمه به‌عنوان پرمصرف‌ترین گزینه صنعتی شناخته می‌شود، چون بین دقت و قیمت تعادل خوبی دارد. در مقابل، مدل چهار‌سیمه دقیق‌ترین نوع PT100 است که برای صنایع حساس مثل داروسازی، کالیبراسیون، یا اندازه‌گیری دما در محیط‌های تحقیقاتی استفاده می‌شود.
در مدل سه‌سیمه، یکی از سیم‌ها وظیفه‌ی جبران مقاومت سیم را دارد، اما در چهار‌سیمه دو سیم مجزا برای این کار تعبیه شده تا اثر مقاومت کابل کاملاً حذف شود.
در نتیجه، مدل چهار‌سیم خطای اندازه‌گیری بسیار کمتری دارد، ولی از نظر قیمت معمولاً بین ۳۰ تا ۵۰ درصد گران‌تر است.
عوامل دیگری نیز روی قیمت اثر می‌گذارند؛ مثل جنس بدنه و غلاف، طول کابل، نوع عایق (PVC، تفلون، یا سیلیکون نسوز) و برند سازنده. مدل‌هایی که از استیل ضدزنگ ۳۱۶ ساخته می‌شوند برای محیط‌های دارای بخار یا مواد خورنده مناسب‌ترند.
در بازار ایران، قیمت سنسور PT100 سه‌سیم معمولاً از حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و در مدل‌های چهار‌سیم دقیق‌تر یا دارای مبدل داخلی، تا چند میلیون تومان نیز می‌رسد.
البته انتخاب مدل ارزان همیشه گزینه‌ی درست نیست؛ چون در بسیاری از فرآیندهای صنعتی، خطای حتی یک درجه می‌تواند باعث خرابی محصول یا افت کیفیت شود.
بنابراین هنگام مقایسه قیمت‌ها، باید دقت، پایداری و مقاومت محیطی را در کنار هزینه نهایی در نظر گرفت تا خریدی هوشمندانه و ماندگار انجام شود.
سنسور PT100 با غلاف استیل و کابل نسوز ضد رطوبت
در بسیاری از محیط‌های صنعتی مانند بویلرها، خطوط بخار، تونل‌های حرارتی و تجهیزات تولید مواد غذایی، سنسور باید هم دما را دقیق اندازه‌گیری کند و هم در برابر بخار و رطوبت مقاوم باشد. سنسور PT100 با غلاف استیل و کابل نسوز دقیقاً برای چنین شرایطی طراحی شده است.
بدنه این سنسورها معمولاً از استیل ضدزنگ 304 یا 316 ساخته می‌شود تا در برابر خوردگی و مواد شیمیایی مقاوم بماند. درون غلاف، المنت پلاتینی قرار دارد که تغییر مقاومت آن دما را مشخص می‌کند.
کابل خروجی نیز از جنس سیلیکون یا فایبرگلاس نسوز است تا در دماهای بالا و محیط‌های مرطوب، بدون افت دقت کار کند.
این مدل‌ها در صنایع غذایی، دارویی، پتروشیمی و بخار مورد استفاده قرار می‌گیرند، جایی که سنسور در معرض آب داغ، بخار یا مواد شیمیایی قرار دارد. اتصالات رزوه‌ای یا فلنج‌دار آن، نصب آسان و آب‌بندی مطمئن را فراهم می‌کند.
از نظر الکتریکی، PT100 با غلاف استیل معمولاً در نسخه‌های سه‌سیم یا چهار‌سیم عرضه می‌شود.
در مدل‌های پیشرفته‌تر، ترنسمیتر داخلی نیز تعبیه شده که خروجی مقاومتی سنسور را به سیگنال جریان ۴–۲۰ میلی‌آمپر تبدیل می‌کند تا بتوان آن را به کنترلر یا PLC متصل کرد.
قیمت این مدل‌ها معمولاً بالاتر از سنسورهای معمولی است، اما در مقابل، عمر مفید طولانی‌تری دارند و نیاز به تعویض مکرر ندارند.
انتخاب PT100 با غلاف استیل و کابل نسوز برای محیط‌های مرطوب یا دمای بالا، در واقع یک سرمایه‌گذاری ایمن برای حفظ دقت و پایداری سیستم کنترلی است.
سنسور PT100 چیست و چگونه کار می‌کند؟
این سنسور با استفاده از خاصیت مقاومت الکتریکی فلز پلاتین عمل می‌کند؛ یعنی با افزایش دما، مقاومت آن بالا می‌رود و کنترلر با محاسبه این تغییر، دمای واقعی را نمایش می‌دهد.
تفاوت PT100 با ترموکوپل در چیست؟
PT100 دقت بالاتر و پایداری طولانی‌تری دارد اما در محدوده دمای پایین‌تر (تا حدود ۵۰۰ درجه سانتی‌گراد) کار می‌کند. ترموکوپل‌ها برای دماهای بالاتر مناسب‌ترند ولی کمی خطای بیشتری دارند.
سنسور PT100 در چه صنایع و تجهیزاتی استفاده می‌شود؟
در کوره‌ها، بویلرها، خطوط بخار، صنایع غذایی، داروسازی، پتروشیمی و تجهیزات سرمایشی برای کنترل دقیق دما به‌کار می‌رود.
تفاوت مدل های دو‌سیم، سه‌سیم و چهار‌سیم PT100 چیست؟
هرچه تعداد سیم‌ها بیشتر باشد، دقت اندازه‌گیری بالاتر است. سه‌سیم پرکاربردترین نوع صنعتی است و چهار‌سیم برای اندازه‌گیری آزمایشگاهی یا فرآیندهای بسیار دقیق استفاده می‌شود.
محدوده دمای کاری سنسور PT100 چقدر است؟
به‌طور معمول بین –۲۰۰ تا +۵۰۰ درجه سانتی‌گراد است. در مدل‌های خاص با غلاف ویژه می‌تواند تا حدود ۶۰۰ درجه را هم تحمل کند.
سنسور PT100 با چه کنترلر هایی سازگار است؟
تقریباً تمام کنترلرهای PID، PLC و نمایشگرهای دما با خروجی مقاومتی یا مبدل ۴–۲۰ میلی‌آمپر از PT100 پشتیبانی می‌کنند.
کابل نسوز در سنسور PT100 چه کاربردی دارد؟
کابل نسوز باعث می‌شود سنسور در برابر حرارت بالا و بخار مقاوم بماند و عملکرد آن در محیط‌های مرطوب یا داغ دچار خطا نشود.
آیا PT100 نیاز به کالیبراسیون دارد؟
بله، در سیستم‌های دقیق صنعتی توصیه می‌شود هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار سنسور با دستگاه مرجع کالیبره شود تا دقت اندازه‌گیری حفظ گردد.